چهار مرحله بهبود زخم

مراحل ترمیم زخم به صورت سازمان یافته پیش می رود و چهار فرآیند هموستاز، التهاب، تکثیر و بلوغ را دنبال می کند. اگرچه مراحل بهبود زخم خطی است، اما بسته به شرایط داخلی و خارجی بیمار، زخم ها می توانند پیشرفت یا پس رفت کنند. چهار مرحله بهبود زخم عبارتند از:

مرحله اول : فاز هموستاز

هموستاز فرآیند بسته شدن زخم توسط لخته خون است. هموستاز زمانی شروع می شود که خونریزی شروع شود. اولین مرحله هموستاز زمانی است که عروق خونی منقبض می شوند تا جریان خون را محدود کنند. در مرحله بعد، پلاکت ها به هم می چسبند تا شکاف دیواره رگ خونی را ببندند. در نهایت، انعقاد اتفاق می افتد و پلاک پلاکت را با رشته های فیبرین که مانند یک عامل اتصال مولکولی هستند، تقویت می کند. مرحله هموستاز بهبود زخم خیلی سریع اتفاق می افتد.

پلاکت ها در عرض چند ثانیه پس از پارگی دیواره اپیتلیال رگ خونی به سطح زیر اندوتلیوم می چسبند. پس از آن، اولین رشته های فیبرین در حدود شصت ثانیه شروع به چسبیدن می کنند. با شروع شبکه فیبرین، خون از طریق مواد منعقد کننده و آزادسازی پروترومبین از مایع به ژل تبدیل می شود. تشکیل ترومبوز یا لخته باعث می شود پلاکت ها و سلول های خونی در ناحیه زخم به دام افتاده باشند. ترومبوز به طور کلی در مراحل بهبود زخم مهم است، اما اگر از دیواره رگ جدا شود و از سیستم گردش خون عبور کند و احتمالاً باعث سکته مغزی، آمبولی ریه یا حمله قلبی شود، مشکل ساز می شود.

مرحله دوم: فاز التهابی

التهاب مرحله دوم بهبود زخم است و درست پس از آسیب هنگامی که رگ های خونی آسیب دیده ترانسودات (ساخته شده از آب، نمک و پروتئین) نشت می کند و باعث تورم موضعی می شود، شروع می شود. التهاب هم خونریزی را کنترل می کند و هم از عفونت جلوگیری می کند. احتقان مایع به سلول‌های ترمیم و التیام اجازه می‌دهد تا به محل زخم حرکت کنند. در مرحله التهابی، سلول‌های آسیب‌دیده، پاتوژن‌ها و باکتری‌ها از ناحیه زخم خارج می‌شوند. این گلبول های سفید، فاکتورهای رشد، مواد مغذی و آنزیم ها باعث ایجاد تورم، گرما، درد و قرمزی می شوند که معمولاً در این مرحله از بهبود زخم دیده می شود. التهاب بخشی طبیعی از روند بهبود زخم است و تنها در صورت طولانی مدت یا بیش از حد مشکل ساز است.

در التهاب هنگامی که زخم با لخته بسته شد، ابتدا رگ های خونی اطراف زخم کمی باز می شوند تا جریان خون بیشتری به آن ها وارد شود. خون تازه، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری را به زخم وارد می کند. اکسیژنی که به خون منتقل شده است برای بهبودی، ضروری است. تعادل مناسب اکسیژن نیز مهم است. اگر مقداری کم و زیاد بشود، زخم به درستی بهبود نمی یابد.

مرحله سوم: فاز پرولیفراتیو

مرحله پرولیفراتیو بهبود زخم زمانی است که زخم با بافت جدیدی ساخته شده از کلاژن و ماتریکس خارج سلولی بازسازی می شود. در مرحله پرولیفراتیو، زخم با ایجاد بافت های جدید منقبض می شود. علاوه بر این، شبکه جدیدی از رگ های خونی باید ساخته شود تا بافت دانه بندی سالم باشد و اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت کند. میوفیبروبلاست‌ها با گرفتن لبه‌های زخم و کشیدن آنها به هم با مکانیزمی شبیه به سلول‌های ماهیچه صاف باعث انقباض زخم می‌شوند.

در مراحل سالم ترمیم زخم، بافت گرانوله صورتی یا قرمز و از نظر بافت ناهموار است. علاوه بر این، بافت گرانولاسیون سالم به راحتی خونریزی نمی کند. بافت گرانولاسیون تیره می تواند نشانه عفونت، ایسکمی یا پرفیوژن ضعیف باشد. در مرحله پایانی مرحله پرولیفراتیو ترمیم زخم، سلول های اپیتلیال آسیب را دوباره ظاهر می کنند. یادآوری این نکته مهم است که وقتی زخم ها مرطوب و هیدراته می شوند، اپیتلیال شدن سریعتر اتفاق می افتد. به طور کلی، هنگامی که پانسمان های انسدادی یا نیمه انسدادی در عرض 48 ساعت پس از آسیب اعمال می شوند، رطوبت مناسب بافت را برای بهینه سازی اپیتلیال شدن حفظ می کنند.

مرحله چهارم: از بلوغ

مرحله بازسازی زخم نیز نامیده می شود، مرحله بلوغ زمانی است که کلاژن از نوع III به نوع I بازسازی می شود و زخم به طور کامل بسته می شود. سلول هایی که برای ترمیم زخم استفاده شده بودند اما دیگر مورد نیاز نیستند با آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شده سلولی برداشته می شوند. وقتی کلاژن در مرحله تکثیر ریخته می شود، به هم ریخته و زخم ضخیم است. در طول مرحله بلوغ، کلاژن در امتداد خطوط کششی قرار می‌گیرد و آب دوباره جذب می‌شود تا فیبرهای کلاژن بتوانند به هم نزدیک‌تر شده و به هم متصل شوند.

پیوند متقاطع کلاژن ضخامت اسکار را کاهش می دهد و همچنین ناحیه پوست زخم را قوی تر می کند. به طور کلی، بازسازی حدود 21 روز پس از آسیب شروع می شود و می تواند برای یک سال یا بیشتر ادامه یابد. حتی با اتصال متقاطع، نواحی زخم التیام یافته همچنان ضعیف تر از پوست آسیب ندیده هستند و عموماً تنها 80 درصد استحکام کششی پوست بدون زخم را دارند. مراحل بهبود زخم فرآیندی پیچیده و شکننده است. عدم پیشرفت در مراحل بهبود زخم می تواند منجر به زخم های مزمن شود. عواملی که منجر به زخم های مزمن می شوند عبارتند از بیماری وریدی، عفونت، دیابت و کمبود متابولیک سالمندان. مراقبت دقیق از زخم می تواند با مرطوب نگه داشتن زخم، تمیز و محافظت از آسیب مجدد و عفونت، مراحل بهبود زخم را تسریع بخشد.

بهبود زخم چه قدر طول می کشد؟

مراحل ترمیم زخم یک روند پیچیده است.عدم پیشرفت در مراحل ترمیم آن می تواند منجر به زخم های مزمن شود. عواملی که منجر به زخم های مزمن می شوند،
مثل بیماری های وریدی، عفونت، دیابت و کمبود متابولیسم سالمندان هستند. مدت زمان ترمیم زخم بستگی به اندازه زخم و میزان عمیق بودن آن دارد.

بهبودی آن ممکن است چند سال طول بکشد. حتی بهبود زخم باز ممکن است بیشتر از زخم بسته باشد. طی مطالعات انجام شده، بعد از حدود 3 ماه بیشتر زخم ها ترمیم می شوند. اگر زخم شما به نحوی باشد که لازم باشد بخیه زده شود، زودتر از زمانی که بدن شما باید از نو پوست را بازسازی کند بهبود می یابد. به همین دلیل است که زخم های جراحی معمولا سریع تر از سایر زخم ها بهبود می یابند. بهبودی جراحی ها به طور معمول 6 تا 8 هفته طول می کشد. مراقبت دقیق از زخم با مرطوب نگه داشتن زخم ها، تمیز بودن و محافظت در برابر آسیب دیدگی مجدد و عفونت می تواند مراحل ترمیم زخم را تسریع کند.

چه عواملی باعث کند شدن روند بهبود زخم می شود؟

دلایل مختلفی وجود دارد که باعث می شود زخم به درستی بهبود نیابد. سن می تواند بر نحوه بهبودی شما تاثیر بگذارد. به طوری که در افراد مسن روند ترمیم زخم کندتر است. برخی از شرایط ممکن است منجر به گردش خون ضعیف شود.

این شرایط می تواند باعث کند شدن روند ترمیم زخم شود که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دیابت
• چاقی
• فشار خون بالا
• بیماری عروقی

همچنین بخوانید: زخم های عروقی