دیسفاژیا چیست؟
دیسفاژیا یک اصطلاح پزشکی برای مشکلات بلع است. این بیماری با انتقال غیر طبیعی غذا یا مایع از دهان به معده ، که شامل هر یک از 3 مرحله بلع (دهانی، حلقی یا مری) است مشخص می شود. در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت، گزارش شده که 1 نفر از هر 6 نفر بزرگسال مشکل بلع را تجربه می‌کند.
دیسفاژیا می تواند منجر به مشکلات مهمی مانند کم آبی، سوء تغذیه، خستگی، ذات الریه، و کاهش کلی وضعیت عملکردی شود. درمان صحیح دیسفاژیا می تواند بهبودهای قابل توجهی را در تغذیه و هیدراتاسیون و در نهایت یکپارچگی پوست و بهبود زخم تسهیل کند.
علائم و نشانه ها
بیماران مبتلا به دیسفاژیا انواع مختلفی از علائم و شکایات قابل مشاهده بالینی مربوط به خوردن یا بلع را نشان می دهند. برخی از مشکلات پیش آمده عبارتند از:
- ناتوانی در نگه داشتن تکه کوچکی از غذا در دهان
- مشکل در جمع کردن غذا در پشت زبان
- باقی ماندن غذا در دهان پس از بلع
- طولانی شدن زمان خوردن غذاهای جامد
- خوردن غذا های نرم
- تردید یا ناتوانی در شروع بلع
- سرفه یا خفگی هنگام نوشیدن یا خوردن (یا بعد از غذا خوردن)
- گرفتگی صدا یا کیفیت صدای خیس
- پاکسازی مکرر گلو
- احساس گیرکردن غذا در گلو یا پایین گردن
- نارسایی بینی
- پرهیز از صرف غذا در اجتماعی از افراد
- خشکی دهان یا کمبود بزاق
- آب دهان یا بزاق بیش از حد
- درد همراه با بلع
هر یک یا ترکیبی از این مسائل ممکن است منجر به کاهش مصرف غذا توسط بیمار، کاهش وزن ناخواسته در پی آن و کاهش توده چربی شود که در نهایت بر بهبود زخم تأثیر می گذارد.
دیسفاژیا عوارض روانی زیادی نیز بر مبتلایان می‌گذارد که می‌تواند سلامت آن ها را بیشتر به خطر بیندازد. بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی و اشکال سرگرمی شامل خوردن و آشامیدن، اغلب در حضور دوستان، اعضای خانواده و همکاران است. اگر فردی تغییرات عمده‌ای را در فرآیند بلع تجربه کند، این می‌تواند منجر به احساس شرم، اضطراب، افسردگی، ترس از غذا خوردن و انزوا شود که به‌طور قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی او تأثیر می‌گذارد.
ارتباط دیسفاژیا و بهبود زخم
درک ارتباط بین دیسفاژیا و سایر شرایط پزشکی، به‌ویژه زخم‌ها، بسیار مهم است. زیرا اغلب به‌عنوان تشخیص‌های نامرتبط در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که تحقیقات به وضوح نشان می‌دهد که به یکدیگر مرتبط هستند.
مطالعات نشان داده است که مبتلایان به دیسفارژیا بیشتر در معرض خطر سوء تغذیه و آسیب های فشاری نظیر زخم بستر قرار دارند.
درمان و مدیریت دیسفاژیا
علاوه بر بهداشت خوب دهان، مداخلات درمانی که معمولاً برای بیماران مبتلا به دیسفاژیا استفاده می شود به سه دسته طبقه بندی می شوند:
- مداخلات جبرانی :
مداخلات جبرانی برای مدیریت دیسفاژیا در سالمندان به طور سنتی انجام می گیرد. هدف آنها تغییر الگوی بلع است اما هیچ تغییر عملکر پایداری ایجاد نمی کند. به عبارت دیگر، این تکنیک ها به بیمارانی که نمی توانند یا هنوز توانبخشی دریافت نکرده اند کمک می کند. هدف بیشتر این تکنیک ها کاهش اندازه یا تغییر مسیر لقمه غذا برای محافظت از راه هوایی، جلوگیری از آسپیراسیون و بهبود پاکسازی مجراها است. با این حال، مهم است که در نظر داشته باشید که همه این ها اصلاحات موقتی هستند و برای دستیابی به اثربخشی لازم است از این تکنیک ها برای هر بار قورت دادن استفاده کنید.
نمونه‌هایی از مداخلات جبرانی وضعیتی عبارتند از : نشستن عمودی (زاویه نشستن 90 درجه) ، چرخش سر و پایین بردن چانه هنگام بلعیدن. سایر تکنیک‌های جبرانی، مانند اجباربیمار به سه بار بلع ، سرفه کردن برای پاک کردن باقیمانده‌ها قبل از لقمه بعدی، یا کاهش سرعت و مقدار غذا و مایعات مصرفی، برای تغییر رفتار بلع طراحی شده‌اند. یادآوری توصیه های زیر به عنوان مداخلات پیشنهادی به بیماران ضروری است.
مداخلات پیشنهادی :
- آهسته غذا بخورید و زمان کافی برای خوردن غذا در نظر بگیرید.
- مقدار کمی غذا یا مایعات را با قاشق چایخوری وارد دهانتان کنید.
- روی بلعیدن تمرکز کنید – هر گونه عامل حواس پرتی مانند تلویزیون را از محیط اطراف خود حذف کنید.
- از مخلوط کردن همزمان غذای جامد با مایعات در دهان خودداری کنید.
- اگر بیمار ضعف یک طرفه دارد، غذا را در سمت قوی‌تر دهان او قرار دهید.
- در میان خوردن جامدات ، مایعات را جایگزین کنید تا باقیمانده ها را در مسیر بشوید.
- از سس ها و چاشنی‌ها برای کمک به خیس شدن غذاها و جلوگیری از تکه تکه شدن آنها استفاده کنید.
- از غذای سرد در رژیم غذایی خود استفاده کنید – دمای کم مواد غذایی بلع را تسهیل می کند
2. توانبخشی :
تکنیک‌های توانبخشی شامل تمرین‌ها و مانورهایی است که برای ایجاد تغییر پایدار در بلع فرد با بهبود عملکرد فیزیولوژیکی اندام ها در طول زمان طراحی شده‌اند. تمرین‌های بلع شامل: تمرینات لب‌ها، فک، زبان، کام نرم، حلق، حنجره و ماهیچه‌های تنفسی است. برای بهبود عملکرد مانورها راهبردهای خاصی هستند که پزشکان از آنها برای تغییر زمان یا قدرت حرکات بلع استفاده می کنند. برخی از مانورها نیازمند پیروی از دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای هستند که آنها را برای برخی از بیماران مبتلا به اختلالات شناختی نامناسب می‌سازد.
3. اصلاح برنامه غذایی :
اصلاح بافت غذا و/یا قوام مایع یک رویکرد تغذیه ای است که معمولاً برای مدیریت دیسفاژیا استفاده می شود. قورت دادن مایعات رقیق مانند آب، آبمیوه، قهوه یا چای نیاز به هماهنگی و کنترل دارد زیرا این مایعات به راحتی به ریه ها وارد می شوند که ممکن است منجر به ذات الریه شود. به بیماری که در مصرف مایعات رقیق مشکل دارد گاهی مایعاتی با ویسکوزیته بیشتر داده می شود که با افزودن پودر شیر خشک بدون چربی، نشاسته ذرت یا غلیظ کننده های تجاری غلیظ می شوند.
پاسخ دهید