نقش روانشناس و علم روانشناسی در دیابت

نقش روانشناس و علم روانشناسی در دیابت : برخورداری از سلامتی یکی  از ارزشمندترین نعمتها برای نوع بشر است . مسلما افراد با داشتن سلامت جسمی و روانی می توانند هر چه بهتر زندگی کنند و آرامش بیشتری را تجربه کنند . اما در این میان بروز بیماریهای روانشناختی و جسمی مختلف ، می تواند به عنوان یک عامل تهدید کننده به شمار آید . مسلما ظهور هر بیماری مشکلات جسمی ، روانی ، اجتماعی و… را  به درجات مختلف ایجاد خواهد کرد . یکی از بیماریهایی که شیوع بالایی دارد و مشکلات متعددی را می تواند برای فرد ایجاد کند بیماری دیابت  است . دیابت از بیماریهایی است که در دهه اخیر شیوع روزافزونی یافته است. عوامل متعددی در بروز و شدت یافتن علائم دیابت ( نوع 2 ) دخیل هستند.

تصور مردم درباره بیماری دیابت ؟

بسیاری از مردم فکر می کنند که درمان بیماری دیابت کاملاً واضح و روشن است و با استفاده از مقادیر مشخصی از انسولین یا داروی تجویز شده دیگر ، درمان به راحتی  صورت می گیرد.  درمان وکنترل دیابت بسیار پیچیده تر از آن است که به نظر می رسد. از طرفی با پیشرفت  علایم جسمی بیماری ، مشکلات روحی و ذهنی نیز گسترش      می یابد. بطوریکه دیده می شود که مبتلایان به دیابت گاهی بسیار خسته و فروپاشیده به نظر می رسند، قبول کردن بیماری، احساس افسردگی (احساس ناتوانی در برابر مشکلات )  اضطراب (ترس از عوارض بیماری و کاهش قند خون) که در این بیماری رایجند، بسیار سخت و غیرقابل تحمل به نظر می رسد .

یکی از عوامل مهم در بالا رفتن قند خون در دیابتی های نوع 2 بروز استرس می باشد . از اینرو در اکثر این بیماران  به غیر از علایم جسمانی با مجموعه ای از علایم روانی روبرو خواهیم شد . بنابراین  برای کنترل قند خون در این بیماران یکی از راههای موثر، بررسی عوامل روانی موثر،  در نوسان قند خون می باشد. لذا آموزشهای خودمراقبتی در این بیماران بایستی به طور همه جانبه و تحت نظر متخصصین  مریوطه صورت گیرد .

نقش روانشناس و علم روانشناسی در بیماری دیابت :

روانشناسان در پذیرش و آموزش راهبردهای کاربردی و علمی در کنار آمدن با دیابت نقش ارزشمندی دارند. از آنجایی که بیماری دیابت چالش های عمده ای را برای مبتلایان و اطرافیانشان ایجاد می کند لذا روانشناسان  آموزش دیده می توانند مشکلات مربوط به خودمراقبتی  را در بیماران مبتلا به دیابت درک کنند و با  ایجاد تغییرات رفتاری و مداخلات روانشناختی به بیماران کمک کنند تا بر سختی ها فائق آمده و به دنبال آن ،ایجاد تغییرات مثبت در راستای پذیرش بیماری و کاهش علایم در این بیماران سهل تر  شود .

روانشناسان با مداخلات انگیزشی موثر و مناسب می توانند به فرد بیمار کمک کنند تا انگیزه لازم برای پبگیری برنامه روزانه و خودمدیریتی را در خود ایجاد و حفظ کند. همچنین  خانواده درمانی و ارائه آموزشهای لازم به نزدیکان فرد بیمار ، راهبردهای موثری است که در روند پذیرش بیماری  و ادامه درمان بسیار تاثیرگذار خواهد یود .

مشکلات و علایم روانشناختی بارزدر بیماری دیابت :

 ابراز خشم : اغلب افرادی که دیابت آن‌ها تشخیص داده می‌شود، دچار خشم می‌شوند.و این فکر ذهنشان را درگیر میکند که چرا من بایستی به این بیماری مبتلا شوم .

احساس گناه : این تصور در این بیماران شکل می گیرد که آیا دلیل ابتلا، استفاده از مواد غذایی شیرین بوده است که خورده اند ؟ آیا پرخوری کرده‌اند؟ آیا به خاطر کار بدی مجازات شده اند؟ و …

     افسردگی : در برخی از این بیماران  علایم افسردگی مشهود خواهد بود . از جمله احساس ناامیدی یا درماندگی، تنهایی، کاهش اعتماد به نفس، خستگی و تحریک پذیری و تغییر الگوی خواب یا عادات غذایی.

    استرس : استرس از ناتوانی در عدم کنترل بیماری و بالا رفتن قند خون . که این مورد می تواند سبب افزایش علایم بیماری گردد .

   غمگینی :  تصور این بیماران این است که  با تشخیص دیابت، سلامتی خود را از دست داده‌اند. و از سوی دیگر بروز عوارض نیز ایشان را غمگین‌تر می‌کند.

 راهکارهای موثر اتخاذ شده ، در  زمان رویارویی با بیماری دیابت :

پذیرش حقیقت :

پذیرش بیماری و یادگیری در مورد روند بیماری و درک آن  که به مدیریت شرایط بسیار کمک خواهد کرد .

پذیرش احساسات :

مطالعات بیاتگر این مطلب بوده است ، افرادی که احساسات منفی نسبت به دچار شدن این بیماری دارند بیشتر از مصرف مواد قندی خصوصا در شرایط استرس زا و اضطرابی پرهیز می کنند .

حفظ دیدگاه متعادل :

نگرش خود را نسبت به این بیماری متعادل سازید . و فقط بر روی این بیماری متمرکز نشوید . و مانند تمامی افراد می توانید با آموزشهای خودمراقبتی از زندگی لذت ببرید .

یادگیری مطالب جدید :

در صورت ابتلا به این بیماری ، بیماران  نیاز به ایجاد یکسری تغیرات مهم در خصوص رژیم غذایی ، فعالیتهای جسمی ( انجام تمارین ورزشی خاص ) و آموزه های روانشناختی خواهند داشت . لذا یادگیری مطالب جدید تاثیر به سزایی در روند کنترل  علایم بیماری خواهد داشت .

توسعه شبکه حمایتی قوی :

مطالعات بیانگر این مطلب می باشد که برخورداری از یک شبکه حمایتی قوی و داشتن ارتباط خوب با خانواده و دوستان ، نقش بسزایی در پذیرش بیماری خواهد داشت .

نویسنده: دکتر سحر اسماعیلی