نقش سین‌بیوتیک‌ها (پری‌بیوتیک + پروبیوتیک) در بیماران دیابتی با زخم مزمن
ترکیبی قدرتمند برای بهبود ایمنی، کاهش التهاب و تسریع ترمیم زخم
مقدمه: زخم مزمن دیابتی؛ مشکلی فراتر از پوست
زخم پای دیابتی، یکی از عوارض شایع و نگران‌کننده در بیماران دیابتی است که اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به عفونت‌های عمیق، آسیب عصبی، ایسکمی و حتی قطع عضو منجر شود.
در کنار درمان‌های موضعی مانند پانسمان، دبریدمان و درمان با اوزون یا PRP، اخیراً توجه زیادی به درمان‌های پشتیبان تغذیه‌ای شده است؛ از جمله استفاده از سین‌بیوتیک‌ها (Synbiotics) که ترکیبی از پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها هستند.
سین‌بیوتیک چیست؟
سین‌بیوتیک‌ها مکمل‌هایی هستند که شامل:
-
پروبیوتیک‌ها: میکروارگانیسم‌های زنده مفید مانند لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و ساکارومایسس
-
پری‌بیوتیک‌ها: فیبرهای غیرقابل هضم مانند اینولین، فروکتوالیگوساکاریدها (FOS) و گالاکتوالیگوساکاریدها (GOS) که غذای پروبیوتیک‌ها را فراهم می‌کنند.
برخلاف مصرف مجزای این دو، سین‌بیوتیک‌ها اثربخشی دوگانه دارند و باعث افزایش بقاء و عملکرد پروبیوتیک‌ها در روده می‌شوند.
ارتباط روده و پوست: چرا میکروبیوتای روده در ترمیم زخم مهم است؟
میکروبیوتای روده، نقش مهمی در تنظیم سیستم ایمنی، کنترل التهاب و متابولیسم گلوکز دارد. در بیماران دیابتی:
-
تعادل میکروبی به‌هم می‌خورد (Dysbiosis)
-
التهاب سیستمیک مزمن رخ می‌دهد
-
و ترمیم زخم دچار اختلال می‌شود
مطالعات نشان داده‌اند که بهبود میکروبیوتای روده با افزایش باکتری‌های مفید و کاهش باکتری‌های التهابی، می‌تواند روند بهبودی زخم‌های پوستی را تسریع کند.
مکانیزم‌های سین‌بیوتیک‌ها در بهبود زخم‌های دیابتی
1. کاهش التهاب سیستمیک
پروبیوتیک‌ها با تولید ترکیبات ضدالتهابی مانند SCFA (اسیدهای چرب زنجیره کوتاه) و کاهش نفوذپذیری روده، موجب کاهش سطح IL-6 و TNF-α می‌شوند؛ دو سیتوکینی که در زخم‌های مزمن بالا هستند.
2. بهبود کنترل قند خون
برخی پروبیوتیک‌ها، با بهبود حساسیت به انسولین و کاهش HbA1C، به کنترل بهتر قند خون کمک می‌کنند. این موضوع مستقیماً در پیشگیری از ایجاد زخم‌های جدید و بهبود سریع‌تر زخم موجود نقش دارد.
3. تحریک سیستم ایمنی موضعی
افزایش سطح IgA، ماکروفاژهای تنظیمی و T-regs باعث بهبود پاسخ ایمنی در سطح پوست و کاهش ریسک عفونت ثانویه در زخم می‌شود.
4. اثر آنتی‌بیوتیکی طبیعی
برخی سویه‌های پروبیوتیک مانند Lactobacillus reuteri و Bifidobacterium breve قادرند باکتری‌های پاتوژن زخم مانند استافیلوکوک اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا را مهار کنند.
نتایج مطالعات بالینی
مطالعه 2020 – مجله Frontiers in Nutrition:
بیماران دیابتی با زخم پای مزمن، پس از مصرف 8 هفته سین‌بیوتیک شامل L. rhamnosus + Inulin، کاهش معنی‌داری در اندازه زخم، سطح CRP و HbA1C داشتند.
مطالعه 2021 – Iranian Journal of Medical Sciences:
استفاده از سین‌بیوتیک ایرانی شامل Bifidobacterium + FOS موجب کاهش مدت زمان بهبودی زخم تا ۳۰٪ در بیماران دیابتی بستری شد.
سین‌بیوتیک‌ها در رژیم غذایی بیماران زخم‌دار
بیماران دیابتی می‌توانند از منابع طبیعی یا مکمل‌های دارویی سین‌بیوتیک استفاده کنند:
منابع پروبیوتیک:
-
ماست کفیر
-
دوغ پروبیوتیک
-
قرص‌های مکمل (تحت نظر پزشک)
منابع پری‌بیوتیک:
-
کنگر فرنگی، سیر، پیاز، تره‌فرنگی
-
جو دوسر، موز نارس، سیب با پوست
-
مکمل‌های حاوی اینولین یا FOS
⚠️ در زخم‌های مزمن، معمولاً مصرف مکمل‌های سین‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک، مؤثرتر از منابع غذایی است.
هشدارها و نکات مهم
-
بیماران دارای نقص سیستم ایمنی یا سپسیس نباید پروبیوتیک مصرف کنند مگر با تجویز پزشک
-
نوع، دوز و مدت‌زمان مصرف باید براساس وضعیت متابولیک و گوارشی بیمار تنظیم شود
-
مصرف بیش از حد برخی فیبرها ممکن است موجب نفخ و اختلال گوارشی شود
ترکیب سین‌بیوتیک با سایر درمان‌ها در کلینیک تخصصی
در کلینیک درمان زخم و دیابت ارمغان کرج، در کنار درمان‌های موضعی مانند:
-
دبریدمان حرفه‌ای
-
پانسمان‌های نوین
-
اوزون‌تراپی، PRP و الکترومگنت
استفاده از درمان‌های تغذیه‌ای هدفمند مانند سین‌بیوتیک‌ها نیز تحت نظر پزشک متخصص توصیه می‌شود، به‌خصوص در موارد زیر:
-
بیماران دارای زخم مزمن مقاوم
-
دیابتی‌های با ضعف ایمنی
-
یا کسانی که به آنتی‌بیوتیک پاسخ ضعیفی داده‌اند
نتیجه‌گیری
سین‌بیوتیک‌ها، ترکیبی از پروبیوتیک و پری‌بیوتیک، امروزه به عنوان یک درمان مکمل موثر در زخم دیابتی مزمن شناخته می‌شوند. با بهبود میکروبیوتای روده، تنظیم ایمنی، کاهش التهاب و کمک به کنترل قند خون، می‌توانند روند درمان زخم را تسریع کنند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود دهند.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با زخم پای دیابتی مواجه هستید، همین امروز با کلینیک زخم و دیابت ارمغان کرج تماس بگیرید.
با ترکیب درمان‌های نوین و مراقبت‌های تخصصی، گامی مطمئن در مسیر بهبود بردارید.
پاسخ دهید