استفاده از امواج تراهرتز (THz) برای تشخیص زودهنگام نکروز دیابتی | نسل جدید تصویربرداری در درمان زخم
مقدمه: چرا تشخیص زودهنگام نکروز در بیماران دیابتی حیاتی است؟
نکروز بافتی یکی از خطرناک‌ترین عوارض زخم پای دیابتی است؛ زیرا در بسیاری از موارد بیمار تا زمانی که بافت کاملاً تیره و مرده نشده، متوجه پیشرفت تغییرات نمی‌شود. از طرفی روش‌های رایج تشخیص مانند معاینه بالینی، سونوگرافی یا MRI معمولاً زمانی نکروز را نشان می‌دهند که آسیب بافتی کاملاً رخ داده است.
اینجاست که امواج تراهرتز (Terahertz Waves) به‌عنوان یک فناوری نوظهور وارد میدان می‌شود و امکان تشخیص نکروز روزها یا حتی هفته‌ها زودتر از روش‌های موجود را ایجاد می‌کند.
امواج تراهرتز (THz) چیست؟
امواج تراهرتز بخشی از طیف الکترومغناطیسی هستند که بین مادون‌قرمز و امواج مایکروویو قرار دارند. این امواج ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارند:
-
توان کم و کاملاً بی‌خطر برای بدن
-
حساس به تغییرات آب، چربی و پروتئین‌های بافت
-
قادر به ارائه تصویری دقیق از ساختار میکروسکوپی بافت
-
بدون نیاز به تزریق ماده حاجب
-
امکان تصویربرداری بدون تماس با زخم
این ویژگی‌ها تراهرتز را به یک روش ایده‌آل برای بررسی زخم‌های دیابتی تبدیل می‌کند.
چرا امواج تراهرتز می‌توانند نکروز را پیش از چشم انسان تشخیص دهند؟
بافت نکروتیک ویژگی‌هایی دارد که با چشم دیده نمی‌شود اما توسط تراهرتز قابل اندازه‌گیری است:
۱. کاهش میزان آب در بافت نکروتیک
امواج تراهرتز نسبت به آب بسیار حساس هستند.
بافت‌های در حال نکروز آب کمتری دارند → تراهرتز به‌سرعت این تغییر را تشخیص می‌دهد.
۲. تغییر در ساختار پروتئین‌ها و لیپیدها
نکروز باعث تغییرات شدید مولکولی در بافت می‌شود که در تراهرتز کاملاً قابل ثبت است.
۳. تغییر ضریب شکست و جذب امواج
بافت سالم امواج THz را منعکس می‌کند،
اما بافت نکروتیک آنها را به‌طور متفاوت جذب یا پراکنده می‌کند.
نتیجه:
پزشک می‌تواند پیش از آنکه سیاهی یا گانگرن دیده شود،
شروع نکروز را به‌صورت تصویری واضح مشاهده کند.
امواج تراهرتز در درمان زخم دیابتی چگونه استفاده می‌شود؟
در کلینیک‌های پیشرفته wound care از سیستم‌های تصویربرداری تراهرتز استفاده می‌شود که عملکرد آنها شامل مراحل زیر است:
۱. اسکن سطح زخم بدون تماس
دستگاه روی پای بیمار قرار می‌گیرد اما هیچ تماسی با زخم ندارد.
۲. پردازش فوری اطلاعات
امواج به بافت ارسال شده و داده‌ها در کمتر از چند ثانیه تحلیل می‌شوند.
۳. خلق تصویر سه‌بعدی از وضعیت بافت
نرم‌افزار عمق نکروز، میزان آب بافت، التهاب و حتی ریسک عفونت را نشان می‌دهد.
۴. پیش‌بینی پیشرفت نکروز
این فناوری می‌تواند احتمال نکروز بیشتر را بر اساس الگوهای جذب تراهرتز پیش‌بینی کند.
مزایای استفاده از امواج تراهرتز برای بیماران مبتلا به زخم دیابتی
۱. تشخیص فوق‌العاده زودهنگام نکروز
این فناوری می‌تواند قبل از اینکه زخم ظاهر خطرناک پیدا کند، نواحی در معرض مرگ بافتی را شناسایی کند.
۲. جلوگیری از پیشرفت گانگرن
پیشگیری یعنی نجات انگشت، پا یا ساق.
۳. کاهش احتمال قطع عضو
تشخیص زودهنگام = مداخله سریع = جلوگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر.
۴. ارزیابی بدون درد و بدون تماس
برای بیمارانی که درد شدید یا عفونت دارند ایده‌آل است.
۵. مناسب برای بیماران با کلیپس فلزی، ایمپلنت یا مشکلات MRI
برخلاف MRI هیچ خطری ندارد.
۶. پایش روند درمان
تراهرتز نشان می‌دهد که زخم واقعاً بهتر شده یا فقط ظاهری خوب دارد.
کاربرد امواج تراهرتز در کلینیک‌های تخصصی زخم
در مراکز پیشرفته، مانند کلینیک درمان زخم و دیابت ارمغان کرج، این فناوری می‌تواند در موارد زیر استفاده شود:
-
تشخیص زودهنگام نکروز در بیماران با کم‌خونی شدید (ایسکمی)
-
بررسی زخم‌هایی که به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند
-
ارزیابی بیماران با جریان خون ضعیف (PAD)
-
بررسی زخم در زیر پینه‌ها (Callus)
-
پایش زخم پس از دبریدمان برای تشخیص نواحی در خطر
چه بیمارانی بیشترین سود را از تصویربرداری با امواج تراهرتز می‌برند؟
دیابتی های با زخم‌های مزمن
بیماران با سابقه گانگرن یا قطع عضو
بیماران مبتلا به مشکلات عروقی (PAD)
افراد با ریسک بالای نکروز در پاشنه یا انگشتان
کسانی که زخمشان به ظاهر کوچک است اما درد یا تغییر رنگ غیرطبیعی دارد
بیماران با زخم‌های عمیق که سطح آنها فریب‌دهنده است
آیا امواج تراهرتز خطرناک هستند؟
خیر.
برخلاف اشعه ایکس یا CT، امواج THz غیر‌یونیزه و ۱۰۰٪ بی‌خطر هستند.
قدرت آنها حتی از Wi-Fi هم کمتر است.
محدودیت‌های فعلی فناوری امواج تراهرتز
با وجود مزایا، چند چالش نیز وجود دارد:
-
هزینه بالای تجهیزات
-
محدودیت نفوذ امواج در بافت‌های بسیار ضخیم
-
نیاز به تخصص برای تحلیل تصاویر
-
در دسترس نبودن در بسیاری از کلینیک‌ها
اما با توجه به پیشرفت‌های اخیر، انتظار می‌رود ظرف چند سال آینده این فناوری در اغلب کلینیک‌های تخصصی زخم استاندارد شود.
جمع‌بندی: آینده تشخیص نکروز زخم‌های دیابتی در دستان امواج تراهرتز
امواج تراهرتز یکی از آینده‌دارترین فناوری‌های پزشکی هستند و می‌توانند انقلابی در تشخیص زودهنگام نکروز، جلوگیری از پیشرفت گانگرن و کاهش آمار قطع عضو در بیماران دیابتی ایجاد کنند.
اگر این تکنولوژی در کلینیک‌ها استفاده شود:
-
نکروز قبل از قابل مشاهده شدن تشخیص داده می‌شود
-
روند درمان دقیق‌تر پایش می‌شود
-
احتمال قطع عضو به شکل چشمگیری کاهش می‌یابد
چنین فناوری‌هایی آینده درمان زخم‌های دیابتی را متحول خواهند کرد.
پاسخ دهید