درجه بندی زخم پا دیابتی

درجه بندی زخم پا دیابتی

زخم پا دیابتی یکی از مهمترین عوارض دیابت محسوب می شود که یک مشکل عمده پزشکی، اجتماعی و اقتصادی در سراسر جهان است و به شدت بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر می گذارد. احتمال ایجاد زخم های دیابتی که منجر به قطع عضو اندام می شوند در حدود 25% است. تخمين زده شده است که در هر 30 ثانيه يک جراحی قطع عضو به علت ديابت در دنیا انجام می شود.

ارتباط میان زخم های پای دیابتی و قطع عضو پا غیر قابل انکار است، چرا که دیابت عامل تقریبا 50 درصد از تمام قطع عضوهای غیر ترومایی (ناشی از حادثه) در سراسر جهان است. بیماری های عروق محیطی و نوروپاتی دیابتی عامل اصلی ایجاد زخم های پای دیابتی هستند. عوامل دیگری که ممکن است در ترکیب با این علائم وارد عمل شوند، عبارتند از:

ترومای تشخیص داده نشده، اختلالات بیومکانیک، تحرک محدود مفصل و افزایش حساسیت به عفونت.

تشخیص زودهنگام و درمان زخم پای دیابتی برای جلوگیری از قطع اندام و حفظ کیفیت زندگی بیمار مبتلا به دیابت ضروری است. بر این اساس یک برنامه درمان خاص باید با توجه به اندازه، عمق، محل زخم، و وجود یا عدم وجود عفونت و یا ایسکمی طراحی شود.

همچنین بخوانید: بهبود زخم و مراحل آن

ارزیابی و دسته بندی زخم پا دیابتی

ارزیابی و طبقه بندی زخم های پای دیابتی برای سازماندهی برنامه های درمانی مناسب و پیگیری های پس از آن ضروری است. در طی سال های گذشته چند روش طبقه بندی زخم های پا پیشنهاد شده است، اما هیچ یک از این پیشنهادات به صورت جهانی پذیرفته نشده اند.

طبقه بندی واگنر-مگیت بر اساس عمق زخم بوده و شامل 6 درجه ی زخم می شود. این موارد عبارتند از: درجه 0 (پوست سالم)، درجه 1 (زخم سطحی)، درجه 2 (زخم عمیق به تاندون، استخوان یا مفصل)، درجه 3 (زخم عمیق با آبسه یا استئومیلیت)، درجه 4 (گانگرن یا مرگ بافت قسمتی از پا) و درجه 5 (گانگرن تمام پا).

سیستم دانشگاه تگزاس زخم ها را بر اساس عمق و سپس وجود یا عدم وجود عفونت و ایسکمی دسته بندی می کند. به طور خاص درجه 0 در طبقه بندی تگزاس سیستم نشان دهنده منطقه پیش یا پس از ایجاد زخم است.زخم های :

زخم درجه 1 زخم های سطحی بر روی اپیدرم یا اپیدرم و درم هستند اما به تاندون، کپسول یا استخوان نفوذ نکرده اند.

درجه 2 به تاندون یا کپسول رسیده اند، اما استخوان و مفاصل درگیر نشده اند.

درجه 3 به استخوان یا مفصل نفوذ کرده اند.

هر درجه زخم شامل 4 مرحله می شود:

• تمیز (A)
• غیر ایسکمیک (B)
• ایسکمیک (C)
• ایسکمیک عفونی (D)

طبقه بندی زخم 

طبقه بندی SAD زخم ها را بر اساس پنج ویژگی (اندازه، عمق، سپسیس، آرتروپاتی، و عصب برداری) در مقیاسی 4 درجه ای (0-4) دسته بندی می نماید.

به همین ترتیب گروه کاری بین المللی برای درجه بندی پای دیابتی، طبقه بندی PEDIS را پیشنهاد می کند که زخم را بر اساس 5 ویژگی:

پرفیوژن (عرضه شریان)، وسعت، عمق، عفونت و احساس دسته بندی می نماید.در نهایت طبق دستورالعمل انجمن بیماری های عفونی آمریکا، زخم پای دیابتی عفونی به دسته های خفیف (محدود به تنها بافت های پوست و بافت های زیر جلدی)، متوسط ​​(گسترده تر یا موثر بر بافت های عمیق تر) و شدید (همراه با علائم عفونت سیستمیک یا بی ثباتی متابولیک) .

سایر عوامل مهم که باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

اندازه و عمق زخم، وجود حفره زخم یا در معرض دید بودن استخوان، میزان بافت دانه ای یا گرانوله، مقدار بافت فیبروتیک یا دیسوسکولار، نوع و مقدار زهکشی، میزان بافت نازک اطراف زخم و علائم عفونت مانند اریتما (قرمزی)، تورم، بوی نامطبوع و یا افزایش حرارت.

اندازه و عمق زخم باید در معاینه اولیه و در هر بازدید بعدی ثبت شود. عمق زخم را می توان با استفاده از یک پروب استریل یا اپلیکاتور استریل با سری پنبه ای در عمیق ترین بخش زخم تعیین کرد. این اندازه گیری ها مبنایی برای تخمین پیشرفت انقباض و پر شدن زخم و مهمتر از همه اثربخشی درمان فعلی است.

بافتی که در پایه ی زخم وجود دارد می تواند اطلاعات زیادی در مورد عروق و احتمال وجود عفونت فراهم آورد. در حالت ایده آل، یک زخم سالم و با پرفیوژن خوب دارای بستری گرانوله و قرمز رنگ است که با دبریدمان دچار خونریزی می شود.  در چنین مواردی قبل از شروع هر گونه روش درمانی مراقبت از زخم، جراحی ترمیم مجدد عروق ضروری است.

زخم های کف پا معمولا توسط ترومای تکراری، مزمن و کم شتاب به زخم پای دیابتی بدون احساس نوروپاتیک، تبدیل می شوند. کاهش قدرت حسی می تواند به طور قابل ملاحظه ای درک بیمار از لمس، فشار عمیق، درجه حرارت، ارتعاش و موقعیت مفصل را مختل کرده و سبب توسعه زخم های نوروپاتیک شود. آسیب مکانیکی به بافت با پرفیوژن ضعیف به علت بیماری عروقی محیطی به طور معمول باعث ایجاد زخم های ایسکمیک می شود. کاهش ترومای تکراری جهت بهبود مناسب زخم های کف پا ضروری است. بررسی بافت اطراف زخم می تواند اثربخشی پروتکل کاهش فشار زخم را تعیین کند. وجود بافت ضخیم و با کراتوز بالا در اطراف زخم نشان دهنده نامناسب بودن روش کاهش فشار است.