دیابت نوع 2 وضعیتی است که باعث ایجاد سطوح بالای قند در خون می‌شود. سطوح قند خون توسط انسولین، هورمونی که توسط پانکراس ساخته می‌شود، کنترل می‌شوند. انسولین به کبد، ماهیچه‌ها و سلول‌های چربی دستور می‌دهد قند را از خون خارج کرده و آن را ذخیره کنند. زمانی که پانکراس انسولین کافی تولید نکند، یا بدن به انسولین پاسخ ندهد، قند زیاد از حد در خون باقی می‌ماند. داروهای زیادی برای درمان دیابت نوع 2 در دسترس قرار دارند. هدف آنها کاهش مقدار قند در خون و کاهش عوارض طولانی‌مدت دیابت است. اولین دارویی که معمولا برای مبتلایان به دیابت نوع 2 تجویز می‌شود، متفورمین است. متفورمین با کاهش مقدار قندی که کبد در خون آزاد می‌کند، عملکرد خود را نشان می‌دهد. همچنین نحوه پاسخ بدن را به انسولین بهبود می‌بخشد.

ما می‌خواستیم دریابیم که متفورمین یک درمان مؤثر برای دیابت نوع 2 به‌شمار می‌آید یا خیر، و اینکه باعث ایجاد عوارض ناخواسته می‌شود یا خیر. ما همچنین می‌خواستیم اثرات آن را با دیگر داروهای ضددیابتی و با رژیم‌های غذایی، ورزش یا هر دو مقایسه کنیم. پیامدهای مورد نظر ما عبارت بودند از مرگ، حوادث جدی ناخواسته، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مرگ ناشی از علل قلبی‌عروقی و عوارض غیرکشنده دیابت (به عنوان مثال حملات قلبی، سکته مغزی یا نارسایی کلیه).

ما به دنبال چه چیزی بودیم؟
ما بانک‌های اطلاعاتی پزشکی را برای مطالعاتی جست‌وجو کردیم که:
– کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده باشند: کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده، مطالعات پزشکی است که شرکت‌کنندگان در آنها به‌طور تصادفی در یکی از گروه‌های درمانی قرار می‌گیرند. این نوع مطالعه مطمئن‌ترین شواهد را راجع به اینکه درمان‌ها باعث ایجاد تفاوت می‌شوند یا خیر، ارائه می‌دهد؛
– شامل افراد 18 سال و بالاتر مبتلا به دیابت نوع 2 باشند.
– متفورمین را با: دارونما (placebo) (درمان جعلی)؛ عدم درمان؛ برنامه‌های رژیم غذایی برای کمک به افراد تا به خوبی غذا بخورند؛ یا داروی دیگری که قند خون را کاهش می‌دهد، مقایسه کرده باشند؛
– حداقل یک سال به طول انجامیده باشند.

ما چه چیزی را یافتیم؟
ما 18 مطالعه را با چندین بازوی درمانی، شامل مجموعا 10680 شرکت‌کننده پیدا کردیم. این مطالعات بین یک سال و تقریبا 11 سال به طول انجامیدند. آنها متفورمین را با موارد زیر مقایسه کردند:
– تزریق انسولین (دو مطالعه)؛
– داروهای دیگری که قند خون را پایین می‌آورند: سولفونیل‌اوره‌ها (هفت مطالعه)؛ تیازولیدیندیون‌ها (هفت مطالعه)؛ مهارکننده‌های دیپپتیدیل پپتیداز-4 (سه مطالعه)؛ یک آنالوگ پپتید شبه گلوکاگون-1 (یک مطالعه)؛ یک مگلیتیناید (یک مطالعه)؛
– عدم درمان (دو مطالعه).

هیچ مطالعه‌ای متفورمین را با دارونما یا برنامه‌های رژیم غذایی یا ورزش مقایسه نکرد.

نتایج کلیدی
تقریبا تمام مطالعات معیارهای آزمایشگاهی کنترل قند خون را مانند قند خون ناشتا بررسی کردند. با این حال، هنگام مقایسه متفورمین با سایر داروهایی که سطح قند خون را کاهش می‌دهند، دارونما یا عدم مداخله، اطلاعات اندکی در مورد پیامدهای مهم از نظر بیمار از جمله مرگ، حوادث ناخواسته جدی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مرگ در اثر دلایل قلبی‌عروقی و عوارض غیرکشنده دیابت، وجود داشت. داده‌های موجود فواید یا مضرات روشنی را از متفورمین نشان ندادند.

چهار مطالعه در حال انجام با 5824 شرکت‌کننده، یک یا چند مورد از پیامدهای مورد نظر ما را گزارش خواهند کرد و بین سال‌های 2018 و 2024 به اتمام می‌رسند. علاوه بر این، 24 مطالعه با 2369 شرکت‌کننده می‌توانند پس از انتشار نتایج، در به روزرسانی بعدی مرور ما مورد استفاده قرار گیرند.

قطعیت شواهد
تمام مطالعات در این بررسی به‌طور ضعیفی انجام شدند. تعداد شرکت‌کنندگان در اکثر مقایسه‌های درمان، اندک بود. حتی اگر مطالعات برخی داده‌ها را گزارش کردند، ما به نتایج مقایسه اطمینان بسیار کمی داریم. مطالعات آینده ممکن است یافته‌های ما را به‌طور قابل‌توجهی تغییر دهند.