آشنایی با رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی یک عارضه جدی برای تهدید بینایی دیابت است. دیابت در توانایی بدن در استفاده و ذخیره قند (گلوکز) اختلال ایجاد می کند. این بیماری با قند بیش از حد در خون مشخص می شود ، که می تواند باعث آسیب به بدن ، از جمله چشم شود. با گذشت زمان ، دیابت به رگهای خونی کوچک در سراسر بدن از جمله شبکیه آسیب می رساند. رتینوپاتی دیابتی هنگامی رخ می دهد که از رگهای خونی ریز، خون و مایعات دیگر نشت می کنند. این باعث تورم بافت شبکیه و در نتیجه تاری دید و کدورت دید می شود.

رتینوپاتی دیابتی معمولاً هر دو چشم را درگیر می کند. هرچه فرد بیشتر به دیابت مبتلا شود ، احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی وی بیشتر است. در صورت عدم درمان ، رتینوپاتی دیابتی می تواند باعث کوری شود. هنگامی که افراد دیابتی مدت طولانی قند خون بالا را تجربه می کنند ، مایعات می توانند در عدسی داخل چشم جمع شوند که تطابق را کنترل می کند. این باعث تغییر انحنای لنز می شود و منجر به تغییر دید می شود. با این حال ، هنگامی که سطح قند خون کنترل می شود ، معمولاً لنز به شکل اصلی خود برمی گردد و بینایی بهبود می یابد. بیماران دیابتی که می توانند سطح قند خون خود را بهتر کنترل کنند ، شروع و پیشرفت رتینوپاتی دیابتی را کند می کنند.

طبق یک نظرسنجی که توسط انجمن چشم امریکا انجام شد ، تقریبا نیمی از آمریکایی ها نمی دانستند که آیا بیماری های چشم دیابتی آثار قابل مشاهده دارند (که اغلب در مراحل اولیه رتینوپاتی دیابتی قابل تشخیص هستند ولی روی دید تاثیر اندکی دارند بطوریکه شخص ممکن است متوجه نشود ). همان بررسی نشان داد که بیش از یک سوم آمریکایی ها نمی دانند که یک معاینه چشم کامل تنها راهیست که میشود مشخص کرد فرد به رتینوپاتی دیابتی دوار شده یانه ؟  به همین دلیل است که انجمن چشم امریکا توصیه می کند همه مبتلایان به دیابت یک معاینه گسترده چشم حداقل سالی یکبار داشته باشند.  تشخیص و درمان به موقع می تواند بطور چشمگیری احتمال  رتینوپاتی دیابتی را کم کند.

  • علل و عوامل خطر

رتینوپاتی دیابتی ناشی از آسیب دیابت به رگهای خونی کوچک واقع در شبکیه چشم است. این رگهای خونی آسیب دیده می توانند باعث کاهش بینایی شوند:

مایعات می تواند به داخل ماکولا (مرکز بینایی)، ناحیه ای از  شبکیه که مسئول دید مرکزی واضح است ، نشت کند. اگرچه این منطقه کوچک است  اما ماکولا بخشی از شبکیه است که به ما این امکان  را می دهد تا رنگها و جزئیات دقیق را ببینیم. مایع باعث تورم (اِدم) ماکولا و در نتیجه تاری دید می شود.

در تلاش برای بهبود گردش خون در شبکیه چشم ، عروق خونی جدید ممکن است در سطح آن تشکیل شود. این رگهای خونیِ شکننده و غیرطبیعی می توانند به پشت چشم گسترش پیدا کرده و مانع بینایی شوند.

  • رتینوپاتی دیابتی به دو نوع طبقه بندی می شود:

رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو(غیر تکثیری) و رتینوپاتی پرولیفراتیو(تکثیری).

رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو (NPDR): مرحله اولیه بیماری است که در آن علائمی مثل کاهش دید ، خفیف هستند یا وجود ندارد. در NPDR رگهای خونی شبکیه ضعیف می شوند. برآمدگی های ریز در رگ های خونی که به آن آنوریسم کوچک(میکروانوریسم) می گویند ، ممکن است مایعات را به شبکیه نشت دهند. این نشت ممکن است منجر به تورم ماکولا شود.

رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو:

رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو (PDR) نوع پیشرفته تری از بیماری است. در این مرحله ، مشکلات گردش خون اکسیژن را از شبکیه چشم محروم می کند. در نتیجه ، رگهای خونی جدید و شکننده بیشتری در شبکیه(رتین) و زجاجیه (مایعی ژلی مانند که پشت چشم را پر می کند ) شروع به تکثیر و رشد میکنند. رگ های خونی جدید ممکن است خون و پلاسمای بیشتری را به داخل ویتره(زجاجیه) نشت دهند و باعث کدر شدن دید  شوند.

از دیگر عوارض PDR می توان به جدا شدن شبکیه به دلیل تشکیل بافت اسکار(بافتی که در اثر ترمیم زخم ایجاد می‌شود و به جوشگاه معروف است ) و ایجاد گلوکوم(افزایش فشار چشم) اشاره کرد. گلوکوم نوعی بیماری چشمی است که در آن فشار مایع داخل چشم افزایش میابد و به تدریج به عصب بینایی آسیب می رسد. در PDR ، رگهای خونی جدید در ناحیه ای از چشم رشد می کنند که مایع را از چشم تخلیه می کند.بنابر این ترشح بیش از حد و نامتعادل این مایع و عدم توانایی در برداشت مایع اضافه، فشار چشم را افزایش میدهد و این فشار مضاعف می‌تواند  به عصب بینایی آسیب برساند.

در صورت عدم درمان ، PDR می تواند باعث کاهش شدید بینایی و حتی کوری شود.

عوامل خطر برای رتینوپاتی دیابتی عبارتند از:

دیابت. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 در معرض خطر ابتلا به رتینوپاتی دیابتی هستند. هرچه شدت ابتلا به دیابت بیشتر باشد ، احتمال وقوع رتینوپاتی دیابتی بیشتر میشود ، به خصوص اگر دیابت کنترل نشده باشد.

همچنین نژادهای اسپانیایی و آفریقایی های  آمریکایی تبار بیشتر در معرض خطر رتینوپاتی دیابتی هستند. افرادی که سایر بیماری های پزشکی مانند فشار خون و کلسترول بالا دارند ، بیشتر در معرض خطر هستند.

بارداری. زنان باردار، بیشتر در معرض خطر ابتلا به  رتینوپاتی دیابتی هستند. اگر خانمی به دیابت بارداری مبتلا شود ، با افزایش سن خطر ابتلا به تینوپاتی دیابتی در او بیشتر است.

سابقه خانوادگی:کسانی که سابقه رتینوپاتی دیابتی در خانواده درجه یک دارند به احتمال بیشتری دچار این عارضه می شوند‌

علائم رتینوپاتی دیابتی شامل موارد زیر است:

دیدن لکه های شناور در میدان دید.

تاری دید.

داشتن یک نقطه تاریک یا خالی در مرکز بینایی خود.

مشکلِ دید خوب در شب.

تشخیص:

از طریق معاینه شبکیه چشم ، رتینوپاتی دیابتی قابل تشخیص است. آزمایش ، با تأکید بر ارزیابی شبکیه و ماکولا ، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سابقه بیمار برای تعیین مشکلات بینایی ، وجود دیابت ، و سایر نگرانی های عمومی سلامتی که ممکن است بینایی را تحت تأثیر قرار دهند.

اندازه گیری های میدان بینایی:

در آزمایش میدان بینایی وسعت و میزان بینایی مرکزی تحت تأثیر قرار میگیرد و درواقع، کاهش میابد .

کاهش قدرت تطابق در چشم باعث نیاز به نسخه جدید عینک میشود.

در این شرایط ارزیابی ساختارهای داخل چشمی ، از جمله ارزیابی شبکیه، از طریق مردمک چشم گشاد شده لازم به نظر می‌رسد .

اندازه گیری فشار داخل چشم هم ضروریست.

آزمایش تکمیلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

۱. عکاسی یا توموگرافی از شبکیه برای مستند کردن وضعیت فعلی شبکیه.

۲. آنژیوگرافی فلورسئین برای ارزیابی رشد غیر طبیعی رگ های خونی.البته هیچ‌کدام از این روشها به اندازه معاینه مستقیم شبکیه توسط متخصص چشم ارزش تشخیصی ندارد.

اما چه کاری باید انجام داد :

درمان رتینوپاتی دیابتی بسته به میزان بیماری متفاوت است. افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی ممکن است برای مسدود کردن و ازبین بردن رگهای خونی که نشت میدهند یا کاهش تغییر شکل سایر رگهای خونی  ، به لیزر عروق نیاز داشته باشند.همچنین یک دکتر چشم پزشک ممکن است برای کاهش التهاب یا توقف تشکیل رگهای خونی جدید ، داروهایی را به چشم تزریق کند.

موارد پیشرفته رتینوپاتی دیابتی ممکن است به یک روش جراحی برای برداشتن و جایگزینی مایع ژل مانند در پشت چشم ، به نام زجاجیه نیاز داشته باشند. برای ترمیم جداشدگی شبکیه نیز ممکن است به جراحی نیاز باشد.

اگر شما دیابتی هستید ، می توانید با انجام کارهای زیر باعث پیشگیری یا کاهش سرعت پیشرفت رتینوپاتی دیابتی شوید:

  1. مصرف به موقع داروهای تجویز شده برای کنترل دیابت و فشار خون
  2. به رژیم غذایی خود پایبند باشید.
  3. ورزش منظمداشته باشید .
  4. کنترل فشار خون بالازیر نظر پزشک .
  5. پرهیز ازمصرف الکل و سیگار کشیدن.

۶. انجام آزمایشات کنترل قند و فشار هر سه ماه

۷. معاینه چشم سالی یک یکبار

برای جلوگیری از نشت خون و مایعات در شبکیه از روش لیزر درمانی (فوتو کواگولیشن یا انعقاد با نورلیزر) استفاده می شود که باعث ایجاد سوختگی های کوچک در مناطقی از شبکیه که دارای رگ های خونی غیرطبیعی است میشود ، به عبارتی می توان از پرتوی لیزری نور برای مسدود کردن مناطقی که  در آن  نشتی وجود دارداستفاده کرد. رتینو پاتی از خفیف تا شدید به درجات مختلفی براساس شدت طبقه بندی میشود و درمان رتینوپاتی دیابتی به مرحله بیماری بستگی دارد. هدف از هر درمانی کاهش یا توقف پیشرفت بیماری است. در مراحل اولیه رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو ، نظارت منظم ممکن است تنها راه درمان باشد. پیروی از توصیه های پزشک در مورد رژیم و ورزش و کنترل سطح قند خون می تواند به کنترل روند پیشرفت بیماری کمک کند.

یک روش درمانی دیگر تزریق نوعی دارو در چشم برای جلوگیری از ایجاد عروق خونی غیر طبیعی است که به کاهش اثرات مخرب رتینوپاتی دیابتی کمک کند. در صورت پیشرفت بیماری ، رگ های خونی غیرطبیعی می توانند خون و مایعات را در شبکیه نشت دهند و منجر به ادم ماکولا شوند. لیزر درمانی (فوتو انعقاد) می تواند این نشت را متوقف کند. رشد گسترده عروق خونی در شبکیه که در رتینوپاتی دیابتی (پرولیفراتیو) رخ می دهد ، با ایجاد الگویی از سوختگی های لیزری پراکنده در شبکیه قابل درمان است. این کار باعث کوچک شدن و از بین رفتن رگ های خونی غیرطبیعی می شود. ضمن این که با استفاده از این روش ، ممکن است برای محافظت از دید مرکزی ، مقداری از دید جانبی از بین برود.

جلوگیری

کنترل قند خون (کنترل قند خون)

کنترل فشار خون – BP کمتر از 140/80 میلی متر جیوه برای بیمار دیابتی.

کاهش چربی – کاهش کلسترول LDL از طریق اصلاح شیوه زندگی. کاهش چربی های اشباع و کلسترول ، کاهش وزن ، افزایش فعالیت بدنی ، استفاده از استاتین ها برای کاهش کلسترول بالا،

مدیریت وزن و کاهش دادن اضافه وزن  علاوه بر کنترل مناسب قند خون و کاهش  خطر دیابت نوع 2 میتواند به کاهش خطر ابتلا به رتینوپاتی دیابتی بینجامد .